Tăng Động Ở Trẻ – Phân Biệt Giữa Cá Tính Và Dấu Hiệu Cần Điều Trị

24/08/2025 08:25:5121

Tăng Động Ở Trẻ – Phân Biệt Giữa Cá Tính Và Dấu Hiệu Cần Điều Trị

Nhiều bậc phụ huynh thường lo lắng khi thấy con mình hiếu động, nghịch ngợm hơn những trẻ khác. Tuy nhiên, không phải lúc nào sự “tăng động” cũng là bệnh lý. Có những trường hợp chỉ đơn giản là cá tính năng động, tò mò của trẻ. Vậy làm sao để phân biệt đâu là biểu hiện bình thường, đâu là dấu hiệu cảnh báo rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) cần can thiệp y tế?

1. Thế nào là cá tính hiếu động bình thường?

Một số trẻ bẩm sinh đã năng lượng cao, thích khám phá, không ngồi yên lâu. Đây là sự khác biệt về tính cách và khí chất, thường thấy ở trẻ:

Biết lắng nghe khi người lớn dặn dò.
Có thể tập trung chơi một trò trong thời gian nhất định.
Hiếu động nhưng vẫn kiểm soát hành vi khi được nhắc nhở.
Kết quả học tập và giao tiếp xã hội không bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

👉 Những trường hợp này không phải bệnh lý và thường cải thiện dần khi trẻ trưởng thành.

2. Khi nào tăng động trở thành rối loạn cần điều trị?

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một bệnh lý tâm thần – thần kinh thường gặp ở trẻ em. Các dấu hiệu đặc trưng:

Thiếu tập trung

Dễ bị xao nhãng, khó theo dõi một hoạt động đến cùng.
Thường quên đồ dùng học tập, quên làm bài.
Không chú ý khi nghe giảng hoặc khi cha mẹ nhắc nhở.

Hiếu động quá mức

Luôn bồn chồn, chạy nhảy không ngừng, ngay cả trong lớp học.
Không thể ngồi yên trong bữa ăn hay khi xem tivi.
Thường xuyên leo trèo nguy hiểm mà không biết sợ.

Xung động, thiếu kiểm soát hành vi

Nói leo, chen ngang, khó chờ đến lượt.
Dễ cáu gắt, bùng nổ cảm xúc.
Khó duy trì mối quan hệ với bạn bè do hành vi quá mức.

⚠️ Các triệu chứng kéo dài trên 6 tháng, xuất hiện trước 12 tuổi và gây ảnh hưởng đáng kể đến học tập, quan hệ xã hội, sinh hoạt hàng ngày → đây là dấu hiệu cần đi khám chuyên khoa.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Di truyền: trẻ có cha mẹ từng mắc ADHD.
Môi trường: sinh non, thiếu cân, phơi nhiễm thuốc lá, rượu, hóa chất khi còn trong bụng mẹ.
Tổn thương não hoặc rối loạn phát triển thần kinh.

4. Điều trị và can thiệp ADHD

🔹 Trị liệu hành vi – tâm lý: Giúp trẻ học cách kiểm soát cảm xúc, cải thiện kỹ năng xã hội.
🔹 Can thiệp giáo dục đặc biệt: Phối hợp giữa gia đình – nhà trường – chuyên gia tâm lý.
🔹 Thuốc điều trị: Áp dụng trong trường hợp nặng, theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa.
🔹 Vai trò của cha mẹ: Quan trọng hàng đầu, cần kiên nhẫn, đồng hành và khuyến khích trẻ thay vì la mắng, so sánh.

5. Lời khuyên từ chuyên gia Bệnh viện An Bình Hưng

“Không phải mọi trẻ hiếu động đều bị tăng động. Cha mẹ cần quan sát toàn diện: mức độ tập trung, khả năng kiểm soát hành vi và sự ảnh hưởng đến học tập, quan hệ xã hội. Nếu nghi ngờ, hãy đưa trẻ đi khám sớm để được đánh giá chính xác. Điều trị đúng thời điểm giúp trẻ phát triển bình thường và hòa nhập tốt.” – BS.CKII Tâm thần – Nhi, Bệnh viện An Bình Hưng